Tweet
[Sistem Araçları] Bilgisayardaki dosyalar kesin olarak nasıl silinir?
Çoğu zaman bilgisayarda sildiğimiz dosyaları geri getirme yöntemleri arıyor olsak da, bazen de sildiğimiz dosyaların geri getirilememesini garanti altına almak isteriz. İster finansal verilerimiz, ister iş belgelerimiz olsun, bu tür özel bilgilerin başkasının eline geçmesini istemeyiz. Neyse ki, gerek eski bilgisayarınızdan kurtulurken, gerek harici bir hard diski başkasına verirken verilerinizi korumanın farklı yolları bulunuyor.
HDD, SSD ve Harici Depolama Birimleri
Silmiş olduğunuz dosyalar, depolama yaptığınız birimin türüne göre geri getirilebilir veya tamamen silinebilir. Çeşitli depolama birimlerinin silinmiş dosyalarla ilişkisi ile şu şekildedir:
Mekanik Hard Disk: Eski tip, üzerindeki optik okuyucu sayesinde çalışan HDD’ler günümüzde hala kullanılıyor. Bilgisayarınızın bir SSD’si yoksa büyük ihtimal bir HDD bulunur ve bu tür depolama birimlerinde silinen dosyalar da farklı yöntemlerle geri getirilebilir. Bir HDD üzerinde dosya sildiğinizde sürücü bu dosyayı ileriki bir zamanda üzerine yeni bir bilginin yazılacağı zamana kadar silinmiş olarak işaretler. Dosya tamamen silinmediğinde gerekli işlemler yapılarak geri getirilebilir.
Katı Hal Diski: SSD depolama birimleri TRIM adlı bir özelliği kullanmaktadır. Herhangi bir SSD’den bir dosya sildiğinizde işletim sistemi dosyanın silindiğini bildirir ve SSD,üzerindeki hafıza biriminden bu ögeyi kaldırır. Bütün bunlar SSD’lerin daha hızlı çalışmasını sağlamak için yapılsa da, bu birim üzerinden sildiğiniz dosyaların geri getirilmesinin herhangi bir yolu bulunmamaktadır.
Harici depolama ve diğer çıkarılabilir ortam birimleri: Daha önce bahsettiğimiz TRIM metodu sadece dahili SSD’lerde kullanılır. Yani USB ile bağlanabilen harici bir SSD depolama birimine sahipseniz, TRIM sildiğiniz dosyaları birim üzerinden tamamen kaldırmaz. Bu da demek oluyor ki, bu birim üzerinde bulunan silinmiş dosyalar geri getirilebilir. Aynı şekilde USB birimleri, SD kartlar ve diğer kaldırılabilir depolama birimlerinde de silinmiş olan dosyaları geri getirmek mümkündür.
Bilgisayarınızda SSD birimi bulunmaktaysa bilgilerinizi silmek için işletim sisteminizi yeniden yüklemeniz yeterli. Eğer HDD bulunuyorsa işletim sisteminizi yeniden yüklemeden önce HDD üzerindeki bilgileri tamamen ortadan kaldırmalı ve sonra yükleme işlemine devam etmelisiniz. Aynı durum harici depolama birimleri için de geçerlidir.
Bilgisayarınıza Windows 8 ile format atın
Windows 8 çıkana kadar çoğu kullanıcı mekanik depolama birimlerini sıfırlamak için üçüncü parti programlar kullanmak zorundaydı. Windows 8 ile birlikte artık herhangi bir programa ihtiyaç duymadan yapabildiğiniz bu işlem kullanıcıların işini iyice kolaylaştırdı.
Bilgisayarınızı sıfırlamak için, Windows 8.1’in bünyesinde bulunan “Yeniden yükle”özelliğini kullanabiliyorsunuz. İşleme devam etmek için, Windows 8.1’de fare imlecini sağ üst kısma götürerek, Ayarlar seçeneği altındaki Bilgisayar ayarlarını değiştir kısmına gelin, burada Güncelleştirme ve Kurtarma menüsü altındaki Kurtarma sekmesinden “Her şeyi kaldırın ve Windows’u yeniden yükleyin” seçeneği ile bilgisayarınıza sağlam bir format atabilirsiniz. Aynı işlemi Windows 8’de de yine bilgisayar ayarları menüsü üzerinden Genel sekmesi altından yapabilirsiniz.
Bundan sonra Windows, daha önce HDD’nizde bulunan bilgilerin üzerine gereksiz bilgiler yazacak ve devamında Windows işletim sistemini yeniden yükleyecektir. Böylece tıpkı ilk aldığınızdaki gibi tertemiz bir sisteme sahip olacaksınız.
windows 8.1
Sabit Diskinizi Sıfırlayın ve Windows 7’yi tekrar yükleyin
Windows 7’nin, Windows 8’de olduğu gibi dahili bir sabit disk sıfırlama özelliği bulunmuyor. Yani sadece işletim sistemini yeniden yüklemekle kalırsanız daha önce sabit diskinizde bulunan ögeleri geri getirmek mümkün olur.
Bu durumu önlemek için Dariks’ Boot and Nule(DBAN) gibi üçüncü parti programları işletim sisteminizi yüklemeden önce kullanabilirsiniz. Bu program tıpkı Windows 8’in dahili sıfırlama özelliği gibi sabit diskinizde daha önceden bulunan verilerin üstüne gereksiz yeni bilgiler yazıyor. Böylece bilgilerinize tekrar ulaşım engelleniyor. Sonrasında ise yapmanız gereken basit, Windows işletim sistemini yüklüyorsunuz ve işlem tamamlanıyor.
DBAN gibi programları kullanırken normalden biraz daha dikkatli olmanız gerekiyor, zira bu ve benzeri programlar bir depolama birimi üzerindeki bütün dosyaları siliyor ve bunlara yedek dosyalarınız ile saklamayı istediğiniz dosyalar da dahil.
biçimlendirHarici Diskleri Temizleyin
Harici disklerinizi sıfırlamak ise nispeten daha kolay. Sıfırlama işlemi için şu adımları izlemeniz yeterli: Bilgisayarım ögesine çift tıklayıp sıfırlamayı istediğimiz diskin üzerine sağ tıklıyoruz. Çıkan seçenekler içinden Biçimlendir’i seçiyoruz. Daha sonra karşımızda çıkan pencerede Hızlı Biçimlendir kutucuğundaki işareti kaldırıyoruz ve Tamam’a basıyoruz. Sıfırlamak istediğimiz bütün harici diskler için bu işlemi tekrar ediyoruz.
Windows XP işletim sistemi üzerinde biçimlendirme işlemini tamamladıktan sonra bile disk üzerindeki bilgilere tekrar ulaşmak mümkündü. Windows Vista ve sonrasında çıkan işletim sistemleri için ise Microsoft, biçimlendirme işleminin yeterli olacağını söylüyor. Windows 7’yi yüklerken full format gibi bir özelliğe erişim olmadığından DBAN gibi programları kullanmak durumunda kalıyoruz.
Boş alanları temizleyin
Eğer işletim sistemini yeniden yüklemiş ve sabit diskinizi sıfırlayıp Windows işletim sistemini tekrar yeniden yüklemek istemiyorsanız, bir sabit disk üzerindeki boş alanda bulunan daha önceki sistemden kalan verileri silebilen programları kullanabilirsiniz. Örneğin: CCleaner programında bulunan Driver Wipe seçeneği belirttiğiniz bir disk üzerinde sadece kullanılmayan alanlarda bulunan verileri silebiliyorsunuz.
Yalnız sadece bir disk üzerinde bulunan boş alanı temizlemek yeterli bir çözüm değil. Daha önceden bulunan önemli dosyalarınız var ise CCleaner bu dosyalara dokunmuyor. Tam bir disk sıfırlama bu açıdan daha güvenilir çünkü bir disk üzerinde bulunan bütün verileriniz işlem sonunda silinmiş oluyor.
İşlemi doğru yaptığınızdan emin olun
CCleaner’ın geliştiricileri tarafından üretilen Recuva gibi silinen dosyaları kurtarmaya yarayan bir programı kullanarak da sıfırlama işleminizin güvenilirliğini test edin. Recuva, dahili ve harici disklerinizi tarayarak silinmiş olan dosyalarınız hakkındaki bilgileri önünüze getiriyor ve isterseniz bu dosyaları kurtarmanıza olanak sağlıyor. Programı kullanırken “Deep Scan”özelliğini aktifleştirdiğinizden emin olun, tarama işlemi daha yavaş olacaktır fakat sıfırlama işlemini doğru yaptıysanız bu tarama sonucundan Recuva’nın hiçbir dosya bulamaması gerekiyor.
Dosyalarınızı korumak için şifreleyin
Verilerinizin çalınması konusunda cidden endişeliyseniz dosyalarınızı korumak için şifreleme yöntemini de tercih edebilirsiniz. Şifreleme gerek daha önceden silmiş olduğunuz dosyalar, gerek şu anda diskiniz üzerinde bulunan dosyalar olsun, bütün dosyalarınızı güvence altına alır. Şifreleme işlemini Windows işletim sistemlerinin Profesyonel versiyonlarında bulunan BitLocker özelliği ile veya ücretsiz bir uygulama olan TrueCrypt uygulaması ile etkinleştirebilirsiniz.
Dosyalarınıza erişim için bir şifreleme parolasına ihtiyaç duyacaksınız. Yani dosyalarınız silinmiş olsa bile herhangi biri bu dosyalara ulaştığında şifrenizi bilmediği sürece bu dosyaları açmasına imkan bulunmamakta. Aynı şekilde dosyalarınıza ulaşmak isteyen bir saldırganında bu şifreyi bilmesi gerekmekte aksi takdirde dosyalarınıza ulaşması mümkün değil.
Sabit Diskleri Yok Edin
Bilgilerinizi korumak için daha alışılmadık, alternatif bir yöntem daha bulunmakta. Askeri kurumlar bir sabit disk üzerinde bulunan bilgileri silmek istediğinde sadece bu bilgileri sıfırlamakla kalmıyor. Sabit diski eritebiliyor ya da toz olana kadar parçalayabiliyorlar. Manyetik sabit disklerinizden cüzi bir ücret karşılığı üzerinde bulunan manyetik alanı bozarak bütün verilerinizi yok edebilirsiniz. Ya da para harcamak istemiyorsanız sabit diske bir çekiç ile saldırabilirsiniz.
Hala kullanıma uygun olan bir diski tamamen ortadan kaldırmak olacağından bu yöntemi pek tavsiye etmiyoruz. Öte yandan eğer sabit diskinizde size veya müşterilerinize ait finansal bilgiler bulunuyor ise bu bilgelerin yanlış ellere düşmesi durumunda daha sonra pişman olmaktansa tedbirli olmak daha iyi olabilir.
Sıfırlama işlemlerine başlamadan önce silmek istemediğiniz verileri bir yere yedeklemeniz yardımcıolabilir. Burada bilinmesi gereken en büyük şey bu programları kullanmanız gerektiğidir çünkü çoğu kullanıcı silinen dosyaların geri getirilebileceğinin farkında değildir.
HDD, SSD ve Harici Depolama Birimleri
Silmiş olduğunuz dosyalar, depolama yaptığınız birimin türüne göre geri getirilebilir veya tamamen silinebilir. Çeşitli depolama birimlerinin silinmiş dosyalarla ilişkisi ile şu şekildedir:
Mekanik Hard Disk: Eski tip, üzerindeki optik okuyucu sayesinde çalışan HDD’ler günümüzde hala kullanılıyor. Bilgisayarınızın bir SSD’si yoksa büyük ihtimal bir HDD bulunur ve bu tür depolama birimlerinde silinen dosyalar da farklı yöntemlerle geri getirilebilir. Bir HDD üzerinde dosya sildiğinizde sürücü bu dosyayı ileriki bir zamanda üzerine yeni bir bilginin yazılacağı zamana kadar silinmiş olarak işaretler. Dosya tamamen silinmediğinde gerekli işlemler yapılarak geri getirilebilir.
Katı Hal Diski: SSD depolama birimleri TRIM adlı bir özelliği kullanmaktadır. Herhangi bir SSD’den bir dosya sildiğinizde işletim sistemi dosyanın silindiğini bildirir ve SSD,üzerindeki hafıza biriminden bu ögeyi kaldırır. Bütün bunlar SSD’lerin daha hızlı çalışmasını sağlamak için yapılsa da, bu birim üzerinden sildiğiniz dosyaların geri getirilmesinin herhangi bir yolu bulunmamaktadır.
Harici depolama ve diğer çıkarılabilir ortam birimleri: Daha önce bahsettiğimiz TRIM metodu sadece dahili SSD’lerde kullanılır. Yani USB ile bağlanabilen harici bir SSD depolama birimine sahipseniz, TRIM sildiğiniz dosyaları birim üzerinden tamamen kaldırmaz. Bu da demek oluyor ki, bu birim üzerinde bulunan silinmiş dosyalar geri getirilebilir. Aynı şekilde USB birimleri, SD kartlar ve diğer kaldırılabilir depolama birimlerinde de silinmiş olan dosyaları geri getirmek mümkündür.
Bilgisayarınızda SSD birimi bulunmaktaysa bilgilerinizi silmek için işletim sisteminizi yeniden yüklemeniz yeterli. Eğer HDD bulunuyorsa işletim sisteminizi yeniden yüklemeden önce HDD üzerindeki bilgileri tamamen ortadan kaldırmalı ve sonra yükleme işlemine devam etmelisiniz. Aynı durum harici depolama birimleri için de geçerlidir.
Bilgisayarınıza Windows 8 ile format atın
Windows 8 çıkana kadar çoğu kullanıcı mekanik depolama birimlerini sıfırlamak için üçüncü parti programlar kullanmak zorundaydı. Windows 8 ile birlikte artık herhangi bir programa ihtiyaç duymadan yapabildiğiniz bu işlem kullanıcıların işini iyice kolaylaştırdı.
Bilgisayarınızı sıfırlamak için, Windows 8.1’in bünyesinde bulunan “Yeniden yükle”özelliğini kullanabiliyorsunuz. İşleme devam etmek için, Windows 8.1’de fare imlecini sağ üst kısma götürerek, Ayarlar seçeneği altındaki Bilgisayar ayarlarını değiştir kısmına gelin, burada Güncelleştirme ve Kurtarma menüsü altındaki Kurtarma sekmesinden “Her şeyi kaldırın ve Windows’u yeniden yükleyin” seçeneği ile bilgisayarınıza sağlam bir format atabilirsiniz. Aynı işlemi Windows 8’de de yine bilgisayar ayarları menüsü üzerinden Genel sekmesi altından yapabilirsiniz.
Bundan sonra Windows, daha önce HDD’nizde bulunan bilgilerin üzerine gereksiz bilgiler yazacak ve devamında Windows işletim sistemini yeniden yükleyecektir. Böylece tıpkı ilk aldığınızdaki gibi tertemiz bir sisteme sahip olacaksınız.
windows 8.1
Sabit Diskinizi Sıfırlayın ve Windows 7’yi tekrar yükleyin
Windows 7’nin, Windows 8’de olduğu gibi dahili bir sabit disk sıfırlama özelliği bulunmuyor. Yani sadece işletim sistemini yeniden yüklemekle kalırsanız daha önce sabit diskinizde bulunan ögeleri geri getirmek mümkün olur.
Bu durumu önlemek için Dariks’ Boot and Nule(DBAN) gibi üçüncü parti programları işletim sisteminizi yüklemeden önce kullanabilirsiniz. Bu program tıpkı Windows 8’in dahili sıfırlama özelliği gibi sabit diskinizde daha önceden bulunan verilerin üstüne gereksiz yeni bilgiler yazıyor. Böylece bilgilerinize tekrar ulaşım engelleniyor. Sonrasında ise yapmanız gereken basit, Windows işletim sistemini yüklüyorsunuz ve işlem tamamlanıyor.
DBAN gibi programları kullanırken normalden biraz daha dikkatli olmanız gerekiyor, zira bu ve benzeri programlar bir depolama birimi üzerindeki bütün dosyaları siliyor ve bunlara yedek dosyalarınız ile saklamayı istediğiniz dosyalar da dahil.
biçimlendirHarici Diskleri Temizleyin
Harici disklerinizi sıfırlamak ise nispeten daha kolay. Sıfırlama işlemi için şu adımları izlemeniz yeterli: Bilgisayarım ögesine çift tıklayıp sıfırlamayı istediğimiz diskin üzerine sağ tıklıyoruz. Çıkan seçenekler içinden Biçimlendir’i seçiyoruz. Daha sonra karşımızda çıkan pencerede Hızlı Biçimlendir kutucuğundaki işareti kaldırıyoruz ve Tamam’a basıyoruz. Sıfırlamak istediğimiz bütün harici diskler için bu işlemi tekrar ediyoruz.
Windows XP işletim sistemi üzerinde biçimlendirme işlemini tamamladıktan sonra bile disk üzerindeki bilgilere tekrar ulaşmak mümkündü. Windows Vista ve sonrasında çıkan işletim sistemleri için ise Microsoft, biçimlendirme işleminin yeterli olacağını söylüyor. Windows 7’yi yüklerken full format gibi bir özelliğe erişim olmadığından DBAN gibi programları kullanmak durumunda kalıyoruz.
Boş alanları temizleyin
Eğer işletim sistemini yeniden yüklemiş ve sabit diskinizi sıfırlayıp Windows işletim sistemini tekrar yeniden yüklemek istemiyorsanız, bir sabit disk üzerindeki boş alanda bulunan daha önceki sistemden kalan verileri silebilen programları kullanabilirsiniz. Örneğin: CCleaner programında bulunan Driver Wipe seçeneği belirttiğiniz bir disk üzerinde sadece kullanılmayan alanlarda bulunan verileri silebiliyorsunuz.
Yalnız sadece bir disk üzerinde bulunan boş alanı temizlemek yeterli bir çözüm değil. Daha önceden bulunan önemli dosyalarınız var ise CCleaner bu dosyalara dokunmuyor. Tam bir disk sıfırlama bu açıdan daha güvenilir çünkü bir disk üzerinde bulunan bütün verileriniz işlem sonunda silinmiş oluyor.
İşlemi doğru yaptığınızdan emin olun
CCleaner’ın geliştiricileri tarafından üretilen Recuva gibi silinen dosyaları kurtarmaya yarayan bir programı kullanarak da sıfırlama işleminizin güvenilirliğini test edin. Recuva, dahili ve harici disklerinizi tarayarak silinmiş olan dosyalarınız hakkındaki bilgileri önünüze getiriyor ve isterseniz bu dosyaları kurtarmanıza olanak sağlıyor. Programı kullanırken “Deep Scan”özelliğini aktifleştirdiğinizden emin olun, tarama işlemi daha yavaş olacaktır fakat sıfırlama işlemini doğru yaptıysanız bu tarama sonucundan Recuva’nın hiçbir dosya bulamaması gerekiyor.
Dosyalarınızı korumak için şifreleyin
Verilerinizin çalınması konusunda cidden endişeliyseniz dosyalarınızı korumak için şifreleme yöntemini de tercih edebilirsiniz. Şifreleme gerek daha önceden silmiş olduğunuz dosyalar, gerek şu anda diskiniz üzerinde bulunan dosyalar olsun, bütün dosyalarınızı güvence altına alır. Şifreleme işlemini Windows işletim sistemlerinin Profesyonel versiyonlarında bulunan BitLocker özelliği ile veya ücretsiz bir uygulama olan TrueCrypt uygulaması ile etkinleştirebilirsiniz.
Dosyalarınıza erişim için bir şifreleme parolasına ihtiyaç duyacaksınız. Yani dosyalarınız silinmiş olsa bile herhangi biri bu dosyalara ulaştığında şifrenizi bilmediği sürece bu dosyaları açmasına imkan bulunmamakta. Aynı şekilde dosyalarınıza ulaşmak isteyen bir saldırganında bu şifreyi bilmesi gerekmekte aksi takdirde dosyalarınıza ulaşması mümkün değil.
Sabit Diskleri Yok Edin
Bilgilerinizi korumak için daha alışılmadık, alternatif bir yöntem daha bulunmakta. Askeri kurumlar bir sabit disk üzerinde bulunan bilgileri silmek istediğinde sadece bu bilgileri sıfırlamakla kalmıyor. Sabit diski eritebiliyor ya da toz olana kadar parçalayabiliyorlar. Manyetik sabit disklerinizden cüzi bir ücret karşılığı üzerinde bulunan manyetik alanı bozarak bütün verilerinizi yok edebilirsiniz. Ya da para harcamak istemiyorsanız sabit diske bir çekiç ile saldırabilirsiniz.
Hala kullanıma uygun olan bir diski tamamen ortadan kaldırmak olacağından bu yöntemi pek tavsiye etmiyoruz. Öte yandan eğer sabit diskinizde size veya müşterilerinize ait finansal bilgiler bulunuyor ise bu bilgelerin yanlış ellere düşmesi durumunda daha sonra pişman olmaktansa tedbirli olmak daha iyi olabilir.
Sıfırlama işlemlerine başlamadan önce silmek istemediğiniz verileri bir yere yedeklemeniz yardımcıolabilir. Burada bilinmesi gereken en büyük şey bu programları kullanmanız gerektiğidir çünkü çoğu kullanıcı silinen dosyaların geri getirilebileceğinin farkında değildir.
