Tweet
Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı başladı
Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ndeki ihlal davalarını azaltmak amacıyla hayata geçirdiği Anayasa Mahkemesi'ne bireysel başvuru hakkı başladı.
Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül 2010’da yapılan halk oylaması sonucunda yolu açılan bireysel başvuruya ilişkin hükümlerin yürürlük tarihi 23 Eylül 2012 olarak belirlendi. Bu tarihin pazar gününe gelmesi nedeniyle başvurular bugünden itibaren alınmaya başlandı. Uygulamanın başladığı ilk saatlerde, YüksekMahkeme’ye 4 kişi dilekçe sundu.
Konuyla ilgili bilgi veren Başvuru Bürosu’ndan sorumlu Raportör İbrahim Çınar, ilk etapta başvuruları kabul edip, şekli eksiklikleri incelediklerini söyledi. Büroda, başvurunun usulüne uygun ve süresinde yapılıp yapılmadığını denetleyeceklerini ifade eden Çınar, dilekçelerinde eksiklikleri görülen başvuru sahiplerine 15 gün süre vereceklerini belirtti. Raportör Çınar, 23 Eylül 2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruların, Anayasa Mahkemesi tarafından incelenebileceğini, bu tarihten önce kesinleşen kararların ise incelenebilmesinin mümkün olmadığını ifade etti.
Posta, faks yoluyla başvuru alınmayacak
Anayasa Mahkemesi’ne bizzat gelerek veya taşradaki adliyeler ve yurt dışı temsilcilikleri aracılığıyla başvuru yapılabileceğini kaydeden Çınar, posta, faks veya başka yollarla gelen başvuruların kayda alınmayacağını bildirdi. Adliyeler aracılığıyla başvuru yapan vatandaşlara, kimlik kontrollerinin ardından alındı belgesi verileceğine dikkati çeken Çınar, başvuru dilekçesinin adliyelerden UYAP yoluyla veya fiziki ortamda Mahkeme’ye gönderilebileceğini anlattı.
Çınar, başvuruları kabul etmek için kurulan 12 kişilik büroda, 172 lira 5 kuruş olan harcın da yatırılabileceğini, bu harcın yerel mahkemelerdeki muhasebe yetkililerine de ödenebileceğini söyledi. Mahkeme’ye şu ana kadar 4 vatandaşın başvuru yaptığını, eksiklik tespit edilmeyen dosyaların komisyonlara gönderileceğini kaydeden Çınar şöyle devam etti: "Komisyonlar tarafından hukuki inceleme yapılacak. Komisyonlarda bir başraportör ve 13 raportör usul incelemesi yapıyorlar. Komisyonlarda kabul edilebilirlik veya kabul edilemezlik kararı verilecek. Karar taslağı hazırlanarak, eğer kabul edilebilir bulunursa dosyalar bölüme gönderilecek. Anayasa Mahkemesi Başkanvekili başkanlığındaki bölümlerde ise başvuruların esas incelemesi yapılacak."
Kim, ne için başvurabilir?
Bireysel başvuru, Anayasa’da yer alan temel hak ve özgürlüklerinden Avrupaİnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlalinden dolayı mağdur olduğunu iddia eden kişiler tarafından yapılabilecek. Örneğin yaşama hakkı, işkence ve eziyet yasağı, zorla çalıştırma yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği, hak arama hürriyeti, suç ve cezaların kanuniliği, özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı, düşünce, din ve vicdan hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, toplantı ve örgütlenme hürriyeti, mülkiyet hakkı, serbest seçim hakkı, temel hak ve hürriyetlerin korunması, eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi, eşitlik ve etkili başvuru hakkı gibi hakları ihlal edilenler başvuru yapabilecek.
Kanun, içtüzük gibi yasama işlemleri ile tüzük, yönetmelik gibi idarenin düzenleyici işlemleri doğrudan bireysel başvuruya konu edilemeyecek. Ancak bu durum, yasama işlemi ya da düzenleyici işlemin kişiye uygulanması ve bunun da bir hak ihlaline yol açması halinde söz konusu uygulama işlemi aleyhine bireysel başvuru yapılmasına engel oluşturmayacak. Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasa’nın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler aleyhine hiçbir şekilde bireysel başvuru yapılamayacak. Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler, Yüksek Askeri Şura’nın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararları gibi Anayasa’nın açıkça yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi önüne getirilemeyecek.
Başvurular 23 Eylül sonrası kesinleşen kararlar için
Anayasa Mahkemesi, 23 Eylül tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceleyebilecek. Bu tarihten önce kesinleşen kararlar, Anayasa Mahkemesi tarafından incelenemeyecek. Bu durumu dikkate almaksızın Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunmak amacıyla gönderilen dilekçeler, zaman yönünden yetkisizlik nedeniyle reddedilecek. Bireysel başvurunun, kanunlarda zorunlu idari ve yargısal başvuru yolları öngörülmüşse, bu yolların tamamının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması gerekecek. Bu süreyi aşan başvurular başka bir inceleme yapılmaksızın reddedilecek.
Otuz günlük sürenin başlangıç tarihi olarak kesinleşmiş kararın kişiye tebliğ ya da tefhim tarihi esas alınacak. Başvurunun, kanunda gösterilen yerlerce kaydının yapılıp başvurucuya alındı belgesinin verildiği tarih ise başvurunun yapıldığı tarih olarak kabul edilecek. Bu iki tarih arasındaki sürenin otuz günü geçmesi halinde başkaca bir inceleme yapılmaksızın başvuru reddedilecek. Bireysel başvuru, kanunda ve içtüzükte belirtilen şartlara uygun biçimde içtüzük ekindeki ve Mahkemenininternet sitesinde yayımlanan başvuru formu ya da başvuru formunda bulunması gereken bütün bilgileri içeren ve aynı formatta olan bir dilekçe kullanılarak Anayasa Mahkemesi’ne doğrudan yapılabileceği gibi diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilecek.
Anayasa değişikliğine ilişkin 12 Eylül 2010’da yapılan halk oylaması sonucunda yolu açılan bireysel başvuruya ilişkin hükümlerin yürürlük tarihi 23 Eylül 2012 olarak belirlendi. Bu tarihin pazar gününe gelmesi nedeniyle başvurular bugünden itibaren alınmaya başlandı. Uygulamanın başladığı ilk saatlerde, YüksekMahkeme’ye 4 kişi dilekçe sundu.
Konuyla ilgili bilgi veren Başvuru Bürosu’ndan sorumlu Raportör İbrahim Çınar, ilk etapta başvuruları kabul edip, şekli eksiklikleri incelediklerini söyledi. Büroda, başvurunun usulüne uygun ve süresinde yapılıp yapılmadığını denetleyeceklerini ifade eden Çınar, dilekçelerinde eksiklikleri görülen başvuru sahiplerine 15 gün süre vereceklerini belirtti. Raportör Çınar, 23 Eylül 2012 tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruların, Anayasa Mahkemesi tarafından incelenebileceğini, bu tarihten önce kesinleşen kararların ise incelenebilmesinin mümkün olmadığını ifade etti.
Posta, faks yoluyla başvuru alınmayacak
Anayasa Mahkemesi’ne bizzat gelerek veya taşradaki adliyeler ve yurt dışı temsilcilikleri aracılığıyla başvuru yapılabileceğini kaydeden Çınar, posta, faks veya başka yollarla gelen başvuruların kayda alınmayacağını bildirdi. Adliyeler aracılığıyla başvuru yapan vatandaşlara, kimlik kontrollerinin ardından alındı belgesi verileceğine dikkati çeken Çınar, başvuru dilekçesinin adliyelerden UYAP yoluyla veya fiziki ortamda Mahkeme’ye gönderilebileceğini anlattı.
Çınar, başvuruları kabul etmek için kurulan 12 kişilik büroda, 172 lira 5 kuruş olan harcın da yatırılabileceğini, bu harcın yerel mahkemelerdeki muhasebe yetkililerine de ödenebileceğini söyledi. Mahkeme’ye şu ana kadar 4 vatandaşın başvuru yaptığını, eksiklik tespit edilmeyen dosyaların komisyonlara gönderileceğini kaydeden Çınar şöyle devam etti: "Komisyonlar tarafından hukuki inceleme yapılacak. Komisyonlarda bir başraportör ve 13 raportör usul incelemesi yapıyorlar. Komisyonlarda kabul edilebilirlik veya kabul edilemezlik kararı verilecek. Karar taslağı hazırlanarak, eğer kabul edilebilir bulunursa dosyalar bölüme gönderilecek. Anayasa Mahkemesi Başkanvekili başkanlığındaki bölümlerde ise başvuruların esas incelemesi yapılacak."
Kim, ne için başvurabilir?
Bireysel başvuru, Anayasa’da yer alan temel hak ve özgürlüklerinden Avrupaİnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlalinden dolayı mağdur olduğunu iddia eden kişiler tarafından yapılabilecek. Örneğin yaşama hakkı, işkence ve eziyet yasağı, zorla çalıştırma yasağı, kişi hürriyeti ve güvenliği, hak arama hürriyeti, suç ve cezaların kanuniliği, özel hayata, aile hayatına, konut ve haberleşmeye saygı, düşünce, din ve vicdan hürriyeti, düşünceyi açıklama ve yayma hürriyeti, toplantı ve örgütlenme hürriyeti, mülkiyet hakkı, serbest seçim hakkı, temel hak ve hürriyetlerin korunması, eğitim ve öğretim hakkı ve ödevi, eşitlik ve etkili başvuru hakkı gibi hakları ihlal edilenler başvuru yapabilecek.
Kanun, içtüzük gibi yasama işlemleri ile tüzük, yönetmelik gibi idarenin düzenleyici işlemleri doğrudan bireysel başvuruya konu edilemeyecek. Ancak bu durum, yasama işlemi ya da düzenleyici işlemin kişiye uygulanması ve bunun da bir hak ihlaline yol açması halinde söz konusu uygulama işlemi aleyhine bireysel başvuru yapılmasına engel oluşturmayacak. Anayasa Mahkemesi kararları ile Anayasa’nın yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler aleyhine hiçbir şekilde bireysel başvuru yapılamayacak. Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler, Yüksek Askeri Şura’nın terfi işlemleri ile kadrosuzluk nedeniyle emekliye ayırma işlemleri, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun meslekten çıkarma cezasına ilişkin olanlar dışındaki kararları gibi Anayasa’nın açıkça yargı denetimi dışında bıraktığı işlemler de bireysel başvuru yoluyla Anayasa Mahkemesi önüne getirilemeyecek.
Başvurular 23 Eylül sonrası kesinleşen kararlar için
Anayasa Mahkemesi, 23 Eylül tarihinden sonra kesinleşen nihai işlem ve kararlar aleyhine yapılacak bireysel başvuruları inceleyebilecek. Bu tarihten önce kesinleşen kararlar, Anayasa Mahkemesi tarafından incelenemeyecek. Bu durumu dikkate almaksızın Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulunmak amacıyla gönderilen dilekçeler, zaman yönünden yetkisizlik nedeniyle reddedilecek. Bireysel başvurunun, kanunlarda zorunlu idari ve yargısal başvuru yolları öngörülmüşse, bu yolların tamamının tüketildiği tarihten, başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde yapılması gerekecek. Bu süreyi aşan başvurular başka bir inceleme yapılmaksızın reddedilecek.
Otuz günlük sürenin başlangıç tarihi olarak kesinleşmiş kararın kişiye tebliğ ya da tefhim tarihi esas alınacak. Başvurunun, kanunda gösterilen yerlerce kaydının yapılıp başvurucuya alındı belgesinin verildiği tarih ise başvurunun yapıldığı tarih olarak kabul edilecek. Bu iki tarih arasındaki sürenin otuz günü geçmesi halinde başkaca bir inceleme yapılmaksızın başvuru reddedilecek. Bireysel başvuru, kanunda ve içtüzükte belirtilen şartlara uygun biçimde içtüzük ekindeki ve Mahkemenininternet sitesinde yayımlanan başvuru formu ya da başvuru formunda bulunması gereken bütün bilgileri içeren ve aynı formatta olan bir dilekçe kullanılarak Anayasa Mahkemesi’ne doğrudan yapılabileceği gibi diğer mahkemeler ya da yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla da yapılabilecek.
